Halverwege een zondagse baliedienst loop ik even naar achteren om iets uit de personeelsruimte te pakken. ‘Wat is het hier donker!’, roep ik. ‘Ja, zo zonde, al dat licht aan als we er toch niet zijn’, zegt collega Elske vanuit het kantoor, waar ze met een sjaal om achter de computer zit. We moeten zuinig zijn. Zuinig zijn met gas, elektriciteit en water. Thuis en op het werk. Dat moeten we eigenlijk al jaren, een beetje zuinig zijn op de aarde is niet verkeerd, maar pas nu de brandstofprijzen, en volgend jaar ook de waterprijzen, de pan uit rijzen, komt het echt binnen. En dan wordt er nu ook nog geadviseerd om een noodpakket in huis te halen, zodat we ons 72 uur kunnen redden als gas, elektriciteit en water even helemaal niet geleverd kunnen worden. Het is een doemscenario, wat nogal wat chagrijn veroorzaakt bij veel mensen, maar hoe meer alles geautomatiseerd wordt, hoe kwetsbaarder we zijn. Kwetsbaar in de zin van: Er hoeft maar één hacker te zijn die het voor elkaar krijgt… Maar ook kwetsbaar omdat we gewoon niet meer buiten die dingen kunnen. Bedenk maar eens iets waarbij je geen gas, stroom of water bij nodig hebt. Ja, de natuur in, een eind lopen, je hoofd leeg laten waaien, dat is het enige. Maar zelfs dan geeft het onrust als je weet dat je in geval van nood niet even je telefoon kan gebruiken. En als je na de wandeling thuis komt, wil je toch weer die welverdiende kop koffie drinken.
Door alle techniek is ons leven een stuk gemakkelijker geworden, maar het houdt ook in dat als die techniek weg zou vallen, ons leven wel heel moeilijk zou worden. Moeilijker dan dat van onze voorouders, die zonder al die techniek leefden, maar dus ook niet zo verwend waren als wij.
In mijn jeugd, ik ben van 1966 hadden we het natuurlijk al zoveel gemakkelijker dan in de tijd dat mijn ouders jong waren. Maar elke generatie krijgt iets mee van de tijdgeest van de jeugd van hun ouders. Nu zetten we met 1 kleine handeling, of zelfs voorgeprogrammeerd op tijd, de temperatuur in huis iets hoger, maar vroeger moest je er bijna zo hard voor werken dat je het alleen daar al warm van kreeg. Hout hakken doen we nog wel, maar ook omdat een haard of kachel zo gezellig is. Maar kolen scheppen? Of de asla van de kolenkachel schoonmaken? En dat is iets wat ik me van de eerste jaren van mijn jeugd, voor we centrale verwarming kregen, nog kan herinneren. Het kolenhok stond in de tuin en de kolenboer woonde bij ons in de straat. Om maar even in de 5 decembersfeer te blijven, kolenboeren waren eigenlijk een soort roetveegpieten, al brachten ze geen cadeautjes maar brandstof.
In deze tijd moet alles snel en zo gemakkelijk mogelijk. Daarnaast moeten we altijd en overal bereikbaar zijn, waardoor we zoveel prikkels binnenkrijgen, dat steeds meer mensen mediteren om te onthaasten en hun hoofd leeg te maken. Grappig eigenlijk, want onze grootouders zouden niet hebben geweten wat meditatie is, terwijl ze het toch al deden. Een enkele keer, als mijn ouders naar de vaste wal waren, at ik ’s avonds bij mijn opa en oma. ’s Middags zat oma met een handwerkje en opa, kluste wat in zijn schuurtje, of hield mij bezig met verhaaltjes, tekeningen en grapjes. Als de zon onder ging en het donker werd in huis legde oma haar haakwerkje aan de kant en ruimden opa en ik op waar we mee bezig waren. En dan begon het, het ‘schemeren’. Schemeren: In het halfdonker helemaal niets doen. Af en toe zei iemand wat, maar als niemand wat zei, was het ook goed. Met z’n drieën om de tafel, maar allemaal alleen met je eigen gedachten. Het enige licht wat brandde kwam van het koperen theelichtje, wat opa zelf gemaakt had. Ledigheid was in die tijd des duivels oorkussen, oftewel nietsdoen, was not-done’. Maar de duisternis zorgde ervoor dat je even niets kon doen en dan mocht het. Pas als het helemaal donker was ging het licht aan en werd de ‘koffietafel’ gedekt, zoals de boterham ’s avonds heette. Misschien is het nu een prima tijd om het weer op te pakken; het schemeren. Even een pas op de plaats, rustig de dag overdenken. Voor mensen die meditatie te zweverig vinden en om energie te besparen, niet alleen van je energieleverancier, maar ook van jezelf…
Tekst en foto: Nienke Meijvogel-Blom