Pinksterblommen en motoren

Pinksterblommen en motoren

Nog een paar dagen en dan is het pinksteren, het weekend dat Terschelling voorheen overspoeld werd met ronkende motoren. Het aantal is de laatste jaren flink afgenomen. In de jaren ’70 en ’80 moet het motorgehalte in het Pinksterweekend het grootst zijn geweest. Nietsvermoedende badgasten die voor het eerst op het eiland waren, kregen soms de schrik van hun leven. Begin jaren ’90 werkte ik in de kiosk aan boord van de ‘Friesland’. Ik zal nooit vergeten hoe geschokt een ouder echtpaar was, toen ze in de bar de ‘woeste’ motormenigte ontdekten. Geschokt vroegen ze aan mij wat dat te betekenen had en of ‘ze’ ook het hele weekend bleven. Toen ik dat beaamde en daarnaast nog zei dat het een pinkstertraditie was, hadden ze naar mijn idee het liefst rechtsomkeert gemaakt. In plaats daarvan vroeg de dame van het stel bits in twee woorden naar een pakje sigaretten. Zonder een dankjewel slopen ze weg, om plaats te maken voor een type ‘ruwe bolster, blanke pit’, die me vriendelijk vroeg of ik een pakje zware Van Nelle voor hem had. Uiterlijk kan je zomaar op het verkeerde been zetten; tussen het motorvolk zitten ook artsen en advocaten.

Behalve motoren kijken was er in die periode met Pinksteren niet veel te doen, al kon je de laatste boot van het eiland af, op Pinkstermaandag gerust een attractie te noemen. Op maandagmiddag was ‘boot kÎkje’ dan ook een hele belevenis. Eindeloze rijen passagiers, motoren en auto’s werden opgeslokt door de laatste boot. Het dek was afgeladen, alsof met een schoenlepel de laatste passagiers ertussen gedrukt waren. En als de boot bijna vertrok gebeurde het, het moment waar alle eilanders op wachten. Op het hoogste punt op dek verscheen ‘de trompetter’. Terwijl de boot de haven uitdraaide schalden de trompetklanken over de toeschouwers. Steeds zachter, tot de ‘Midsland’ uit zicht verdween. De trompettist heette Bernlef Kornelus. Toen hij een gezin kreeg stopte zijn Pinksteruitje naar Terschelling. Hij werd nog lang gemist…

Maar voor echte Pinkstertradities moeten we nog verder terug. Rond 1900 was er nog de ‘Pinksterblom’, een traditie die zeker teruggaat naar de middeleeuwen. Deze Pinksterblom verbeelde de bloeiende vruchtbaarheid. Het knapste meisje van het dorp werd gehuld in een wit gewaad. Op deze jurk werd van alles van waarde bevestigd, zoals zilveren en gouden (geboorte)lepels, beugeltasjes, maar ook bloemen. Vervolgens ging zij met haar beste vriendinnen langs de deuren, waarbij gezongen werd over de ‘fiere Pinksterblom’. Met het opgehaalde geld werd snoep gekocht. Deze traditie was niet typisch voor de Waddeneilanden, maar op de Wadden en in het Oosten van het land, bleef het wel het langst bestaan. De leeftijd van de Pinksterblom scheelt ook per gebied en periode. Op Terschelling was het echt een kinderfeest, op andere plaatsen was het meer een combinatie van een missverkiezing en een ‘datingparty’. Wegens teveel ‘aangematigde vrijheden’, ofwel de uitgelaten jongeren om de Pinksterblom heen, werd het feest in 1612 in Amsterdam zelfs verboden!

De Pinksterblom was niet de enige pinkstertraditie op Terschelling. Er werden ook bloemenkransen gemaakt, van o.a. boterbloemen en wespenorchis. Deze laatste, die nu op de lijst beschermde planten staat, stond veel in een gebied tussen Hoorn en Oosterend. Tussen de jongens uit de dorpen, die de bloemen ’s ochtends plukken moesten, was dan ook sprake van rivaliteit, want hoorden de bloemen nu bij Hoorn of bij Oosterend? De bloemenkransen werden daarna ‘tentoongesteld’ op een speciaal daarvoor bestemde paal met dwarslatten.
Een echte pinkstertraktatie voor de kinderen was chocolademelk. De boeren deelden melk uit, waar chocolademelk van gemaakt werd. In schuurtjes kwamen de kinderen, op hun pinksterbest gekleed, bij elkaar, dronken de chocolademelk en deden spelletjes.

Het ziet er naar uit dat Pinksteren dit jaar de koudste in 70 jaar gaat worden. Bovendien kan er nog niet zoveel als we willen. Maar hé, we kunnen altijd nog die oude gewoonte van stal halen. Warme chocomel en spelletjes doen… Hoe dan ook, geniet van het weekend!

Tekst: Nienke Meijvogel-Blom

Foto's: H.Duijf, Tine Koopmans-van Dijk en Ria Visser.