Als ik de honden nog even uitlaat voor ik naar het museum ga, zie ik een straat verderop overal de Terschellinger vlag uithangen, omdat er vandaag buurtbewoners gaan trouwen. Ze treffen het, het is mooi weer voor een bruiloft. September is een populaire maand voor bruiloften op het eiland. De ergste drukte voorbij en nog kans op mooi weer. Ik las afgelopen week dat sowieso overal in het land veel getrouwd wordt nu. Nadat heel veel mensen in coronatijd maar even gewacht hebben wordt er nu heel wat af gefeest. Niet alleen bij het gemeentehuis, ook bij de Brandaris zie je regelmatig een bruidsgezelschap. Wapperende rokken en sluiers, gepoetste schoenen, hoedjes, boeketten…
Wat is eigenlijk de oorsprong van bruiloftsgebruiken? Bijvoorbeeld van het bruidsboeket? Oorspronkelijk zaten daar helemaal geen bloemen in! Het boeket bestond uit knoflook en sterk ruikende kruiden om de kwade geesten af te schrikken. Daar liep je dan, in je mooiste jurk, als prinses van een dag, met een bundeltje stinkende knoflook in je hand. Het is als je dat weet best gek dat de gewoonte om je bruidsboeket over je schouder weg te gooien pas later kwam, want je zou het toch graag een zwieper gegeven hebben. Het was de Britse koningin Victoria die met de nieuwe traditie van een boeket met bloemen begon. Wel met een kruidig tintje, er zat ook dille in het boeket, wat stond voor lust. Toch een pikant tintje aan het geheel. Het boeket werd vroeger voordat het ja-woord was gegeven in de rechterhand gedragen. Als het stel in de echt was verbonden, droeg de bruid het links.
Ook bruidsmeisjes waren er vroeger om een andere reden bij dan tegenwoordig. Strooien de bruidskinderen nu bloemblaadjes en dragen ze eventueel de sleep, vroeger dienden ze ter afleiding van het boze oog. Door behalve de bruid ook nog een of meerdere mini-bruidjes aanwezig te laten zijn, werd het boze oog verward en zou het niet de kans krijgen het huwelijksgeluk te verstoren. En de rode loper die vaak gebruikt wordt? Nee, dat was ook geen eerbetoon aan de mensen die er overheen liepen, dat was juist bedoeld voor dat wat eronder zou leven… Men had nog veel houten vloeren en boze geesten kunnen wel door kieren en gaten, maar niet door rode lopers. De bruiloftstradities hingen aan elkaar van bijgeloof.
En dan had natuurlijk elke streek ook nog zijn eigen tradities en gewoontes. Wordt er nu steeds minder gerookt, vroeger was dat anders. In vroeger tijden rookten de heren graag een pijp. Waren dit normaal de eenvoudige wit stenen pijpen, voor bruiloften werd een speciale bruidegomspijp gemaakt. Er werd een zgn. Goudse pijp versierd met kunstbloemen. Deze pijp werd alleen op de dag van de bruiloft gerookt en dan ging het ook maar om 1 of 2 trekken. Daarna werd snel weer op de normale pijp over gegaan. Door alle versierselen was de bruidegomspijp veel te onhandig in het gebruik en werd hij daarna als siervoorwerp bewaard. Ook in het museum hangt een bruiloftspijp. Achter deze pijp zit echter een droevig verhaal. De pijp in het museum is nooit gebruikt. De bruidegom verdronk een paar dagen voor hij zijn ja-woord kon geven.
De vlaggen die ik bij mij in de buurt zie hangen, wapperen voluit. Maar op het Oostelijk deel van het eiland, kan het zijn dat je vlaggen ziet met een knoop erin. Als je dat ziet, weet je dat er net een stel is getrouwd. Voor het bruidspaar naar het gemeentehuis gaat, wordt er normaal gevlagd, maar als ze getrouwd zijn wordt er een knoop in de vlag gelegd. Vroeger, voor er noodsignalen konden worden gegeven, werd er aan boord van schepen een knoop in de vlag gedaan, als een schip in nood was, om aandacht van andere schepen of reddingsdiensten te vragen. De benaming hiervoor is ‘de vlag in of aan sjouw’. Het verhaal dat een omgekeerde vlag hiervoor gebruikt zou worden, kunnen we naar het rijk der fabelen verwijzen. Alleen in Amerika en vooral in Amerikaanse films werd dit gedaan. Bij veel landen zou het ook geen enkel nut hebben, gezien onder- en bovenkant gelijk zijn.
Maar die knoop in de vlag dus, dat teken van nood. Waarom wordt dat op het oostelijk gedeelte van het eiland bij een feestelijke gelegenheid gedaan? Vermoedelijk is het oorspronkelijk ontstaan als grapje van vrienden van de bruidegom. Eenmaal getrouwd zou hij zijn vrijheid kwijt zijn… Wat betreft de vlagtradities, er is er eentje die een stuk jonger is. Ik hoop tenminste dat deze nog in ere gehouden wordt. Als in het gemeentehuis een eilander bruidspaar trouwt, hangt daar de Terschellinger vlag in top. Dat lijkt misschien normaal, maar ondergetekende heeft zich daar 25 jaar geleden sterk voor gemaakt. En het bruidspaar van afgelopen weekend? Ik wens ze samen een lang en gelukkig leven toe met veel redenen om de vlag uit te steken.
Tekst: Nienke Meijvogel-Blom
Foto: Museum 't Behouden Huys