Het was in januari 1987 dat door een grapje van moeder natuur Terschelling even dé wintersportplaats van Nederland was. Nergens was een vlokje sneeuw te bekennen, behalve op de wadden. Op Terschelling viel binnen 24 uur maar liefst 80 centimeter sneeuw. De harde wind zorgde ervoor dat er op veel plekken enorme sneeuwduinen ontstonden en wegen onbegaanbaar werden, ondanks dat al het materieel ingezet werd en iedereen van gemeente en loonbedrijven mee hielp. Ondertussen was het lange tijd zo koud dat het ernaar uit zag dat het eiland geïsoleerd zou raken. Er lag een draaiboek klaar voor als dit zou gebeuren, waarbij de SAR helikopters zou inzetten voor de aanlevering van de meest noodzakelijke goederen. Zover kwam het gelukkig niet.
Het was een absurde situatie. Ondergetekende verscheen op maandagochtend op school in Leeuwarden op snowboots en werd meewarig aangekeken door de klasgenoten die pas een idee kregen hoe mijn wandeling naar de veerboot was geweest toen ze ’s avonds naar het journaal keken. Het was vreemd om op vrijdag toeristen de boot op te zien gaan met langlaufski’s op hun schouder terwijl de straten in Harlingen brandschoon waren.
Winter op Terschelling betekende elke dag schaatswedstrijden en de ‘geluidsauto’, die dagelijks door de dorpen reed en omriep waar en hoe laat de wedstrijden gereden werden. Het betekende ’s avonds rozig op de bank na de hele dag ‘duuntsjedellen’. Er zal geen Wester te vinden zijn die niet van het Heidepad gegaan is met de slee. Overigens kwam niet iedereen altijd zonder kleerscheuren beneden, maar dat mocht de pret niet drukken.
Winter is het geluid van de rinkelende bellen van de arresleeën en briesende paarden die in optocht over het eiland gaan of meedoen aan een wedstrijd ringsteken. Die wedstrijden werden overigens ook gehouden voor de kresslee; de karakteristieke groen-rode duwslee.
Aan het einde van een vorstperiode, als alle schaatswedstrijden gereden waren, het ijs nog dik genoeg was, maar het spoedig zou gaan dooien was de laatste wedstrijd vaak een priksleewedstrijd. Op de knieën op de prik- of pûkslee werden behoorlijke snelheden gehaald. Jong en oud tegen elkaar, waarbij niet zelden de oudere generatie won, simpelweg omdat deze meer strenge winters meegemaakt had en dus meer ervaring in het pûken had.
Willem Barentsz was niet de enige met ‘overwinterbloed’. Maar liefst drie ijsverenigingen hebben we, met elk hun eigen ijsbaan. ‘Noordpool’ op West, met Doodemanskisten als ijsbaan. IJsclub Noordpool werd opgericht in 1890. De Midslander ijsvereniging ‘Nova Zembla’ is de oudste, opgericht op 30 december 1886. Nova Zembla heeft sinds 2000 hun ijsbaan bij het Geitenpark bij Midsland Noord omdat de oude ijsbaan aan de Noordermiede, die sinds 1951 in gebruik was, moest wijken voor woningbouw. De eerste ijsbaan van de vereniging lag bij Stryp. Daarna verhuisde hij naar Kaard omdat de ijsbaan bij Stryp te klein werd door de plaatsing van een stoomgemaal. IJsclub Willem Barendsz in Hoorn werd opgericht in 1889. Zij gebruiken het ‘Hêdredersplak’ in het Hoornse Bos en bij droogte het ‘Liesinger Plak’, hoewel er nu ook de mogelijkheid is om grondwater op te pompen in het ‘Hêdredersplak’.
De laatste jaren hebben we amper meer sneeuw en ijs gehad, al konden op 1 maart 2018 nog de tweede Open Kampioenschappen Duuntsjedellen georganiseerd worden door ijsclub Noordpool. Dit jaar lijkt het weer niets te worden met de winterpret. In plaats feest op het ijs zijn er de laatste jaren succesvolle ijsfeesten georganiseerd. Met het geld wat hiermee binnenkwam kon de eilander jeugd een dag naar de ijshal in Leeuwarden om toch eens te kunnen schaatsen.
Terschelling heeft alles in zich om de mooiste wintersportplek van Nederland te zijn. Prachtige duinen om te sleeën, geschikte paden om te langlaufen, vier ijsbanen, drie enthousiaste ijsverenigingen en het mooiste winterdecor wat je kan bedenken. We missen maar één ding: Zo’n ouderwetse winter als in 1987.
Tekst; Nienke Meijvogel-Blom
Foto c.a 1955. Onder; Aafje Luidinga, Tiny Leenstra en Tiny Martha Kuijper. Daarachter Edi Dijker, Greetje vd Schaaf en Annie Tot.