Gek is dat toch, dat geschiedenis meer voor je gaat leven, op het moment dat je beseft dat de mensen, afgebeeld op oude foto’s, gewone mensen waren, zoals jij en ik, die gewone dingen deden, alleen in een andere tijd. Foto’s van vrouwen in Terschellinger klederdracht, zie ik wel vaker op Facebook voorbijkomen, maar daarop wordt duidelijk geposeerd. Maar deze foto, daar bleef ik naar kijken.
In deze tijd waarin je maar raak kan fotograferen is het bijna niet meer voor te stellen hoe bijzonder een foto vroeger was. Ook lang niet iedereen kon het zich veroorloven om door een fotograaf een foto te laten maken. En als dat wel kon, dan moest iedereen er zo goed mogelijk op staan. Op oude foto’s is dat met een ernstige blik, want foto’s (laten) maken, was een serieuze zaak. Lachen naar het vogeltje? Dat kwam pas veel later.
Ik stel me voor dat deze twee vrouwen nu geleefd hadden. Zouden ze een selfie gemaakt hebben en foto’s hebben gemaakt van de kozijnen voor en na de verfbeurt?
Het is een prachtig plaatje, juist omdat het zo gewoon en spontaan lijkt. Maar dan hoor ik van iemand dat het waarschijnlijk toch niet zo spontaan is als het lijkt. Het was niet gebruikelijk om tijdens het werk een kap op te hebben. Maar een beetje ijdelheid was die ene vrouw met de kap, al staat ze niet herkenbaar op de foto, dus blijkbaar niet vreemd. Het roept bij mij ook de vraag op of de dames ook een oud jak aangetrokken hadden voor de schilderwerkzaamheden, of dat ze speciaal voor de foto toch even de nette kleren aangedaan hadden.
Een foto van twee eilander vrouwen die de kozijnen in de verf zetten. Een foto waar we wat langer naar kijken, omdat die twee vrouwen iets doen waarvan wij denken dat het in die tijd geen vrouwenwerk was. Het tegendeel is waar. Eilander vrouwen waren vroeger al behoorlijk geëmancipeerd, al kenden ze dat woord nog niet. Veel mannen waren zeevarend en voor lange tijd, soms zelfs jaren, van huis. In het slechtste geval kwamen ze zelfs nooit meer thuis. Dus vrouwen stonden hun mannetje. Vrouwen moesten zelf beslissingen nemen en zelf klusjes doen. Dus even een kozijn schilderen, daar draaiden ze hun hand niet voor om. En over handen gesproken… Iemand zei me dat het haar opgevallen was dat vrouwen op oude foto’s altijd veel grotere handen hadden dan tegenwoordig. Zouden we dan toch nog steeds in de evolutie van de mensheid zitten? Dat we zonder dat zware werk van vroeger kleinere handen krijgen? Met smalle vingers die veel gemakkelijker zijn bij het hanteren van onze telefoons?
Tijden veranderen. Van klussende vrouwen kijkt niemand meer raar op. Wat op Terschelling nog wel hetzelfde is, is dat er veel zeemansvrouwen wonen. Ondergetekende is daar een van. Dat de zelfstandigheid echter niet meer is wat het geweest is, werd me vandaag duidelijk toen ik dit stukje even af zou maken en naar de collega’s van het Behouden Huys zou mailen. Internet, radio, TV en vaste telefoonlijn weigerden dienst. Een telefoontje naar de buren maakte duidelijk dat het geen storing was van de provider. Stekker van het modem eruit en er weer in haalde ook niks uit. Uiteindelijk maar een telefoontje naar de echtgenoot. Binnen een minuut was het duidelijk dat er geen stroom op de groep stond. Hendeltje in de stoppenkast weer teruggezet en alles deed het weer. Ik vermoed dat naarmate de communicatiemogelijkheid met de schepen groter is geworden, de zelfredzaamheid van de thuisblijvers kleiner werd. Misschien moet ik morgen maar gewoon wat schilderwerk gaan doen om mijn eigen ego wat op te krikken…
De foto is gemaakt door fotograaf Jan van der Tuin (1894 – 1968) en is in het bezit van Hans de Haan, de kleinzoon van de fotograaf. Jan van der Tuin kwam vanaf het begin van de jaren ’30 geregeld op Terschelling, waar hij en zijn gezin thuis waren bij de familie Roggen, die in Hoorn (Dorpsstraat 51) woonden. Het pand op de foto zou nummer 53 kunnen zijn. Wie de dames op de foto zijn is onbekend.
Tekst; Nienke Meijvogel-Blom