Twee weken geleden schreef ik over Buurt Bankjes Dag en over het feit dat het samenkomen met de buren bij de stoepbankjes op Terschelling niet een vaste, jaarlijkse dag nodig had, maar meer een algemeen ‘gebruik’ was; gewoon even gezellig samen zijn en de laatste nieuwtjes uitwisselen. Naar aanleiding van dat stukje werd ik gebeld door Gossen Smit. Of ik ook wist dat het samenzijn bij de stoepbankjes in het najaar een soort vervolg had?
Afgelopen zaterdag was het ‘Burendag’ in Nederland, waarbij buurtgenoten gezamenlijk koffiedrinken en klusjes doen om de buurt wat op te knappen. Maar ook dat blijkt op het eiland toch weer een oude, meer frequente gewoonte te zijn.
Kwam men in de zomer in de dorpen bij elkaar bij de stoepbankjes, in het najaar verhuisde het sociale leven meer naar binnen. Het speelde zich dan niet zozeer in de dorpsstraten af, die om de verwarring compleet te maken ook wel ‘de buren’ worden genoemd, maar meer aan de buitenkant van het dorp en bij de boerderijen. In de schuurtjes, voorzien van een werkbank en gereedschap, kwamen de mannen bij elkaar, rond de houtkachel om bij het licht van petroleumlampen nieuws uit te wisselen, verhalen te vertellen en klusjes te doen. Het meubilair was eenvoudig. Soms stond er behalve de werkbank een oude tafel en de ‘visbunnen’; de oude, houten viskisten, dienden als stoel. Het werk wat er gedaan werd, was voornamelijk touw-gericht. Oud touw, wat aangespoeld was op strand werd ontward en op klossen gespoeld. Men hield zich bezig met splitsen en knopen, er werden visnetten geboet, fuiken gebreid (elk jaar opnieuw, want de katoenen fuiken sleten snel), botwand gemaakt en de nodige reparaties uitgevoerd. In het voorjaar werd er touw geslagen, wat in de zomer weer voor diverse doeleinden gebruikt werd. Niet iedereen deed mee aan het klussen, sommige mannen zaten er alleen voor de gezelligheid.
De bijeenkomsten duurden nooit lang. Na het avondeten zat men zo’n twee uurtjes bij elkaar. Rond half 10 was iedereen weer thuis, want men moest de volgende dag ook weer vroeg op. Bijzonder was dat de schuurtjes niet alleen als klus- en kletsplek gebruikt werden, maar ook als kapsalon. Gossen vertelt dat in Landerum de mannen en kinderen op zondag geknipt werden door Ane Haan.
Deze burendagen speelden zich af in de tijd dat elektriciteit op het eiland nog geen algemeen goed was. Na de oorlog kreeg elk huis op het eiland één lichtpunt en één contactdoos. In de schuren werden nog lang de petroleumlampen gebruikt. Toen het net zich uitbreidde en uiteindelijk de televisie zijn intrede deed, was het gebeurd met de klusavondjes met de buren. Men vermaakte zich toen liever in zijn eigen huis. Maar hoewel deze avonden verdwenen zijn, wordt er aan de landelijke ‘Burendag’ op Terschelling zelden gedaan. Want gelukkig kunnen de meeste inwoners van het eiland nog steeds het jaar rond op hun buren rekenen als er wat hulp nodig is. Het is te hopen dat dat, ondanks de snel veranderende wereld, nooit verdwijnt. Want een goede buur is ook hier beter dan een verre vriend.
Tekst: Nienke Meijvogel-Blom
Met dank aan Gossen Smit
Foto: Beeldbank Museum ’t Behouden Huys / Gerrit van Leunen
Op de foto Gerrit van Leunen, rest onbekend.