Demonsteren is tegenwoordig dagelijkse kost. Ben je het ergens niet mee eens, zet je grieven op het doek of karton, verzamel gelijkdenkenden om je heen en ga de straat op. Op Terschelling blijft het rustig. De laatste demonstratie hier, en voor zover ik weet ook de enige, moet begin jaren ‘80 zijn geweest. Maar toen gingen dan ook zo’n 600 eilanders de straat op.
Het zal in 1979 zijn geweest dat Radio Terschelling zijn eerste uitzending had. Aan de vaste wal zaten al jaren heel wat zendpiraten, maar in dat jaar ging ook een eilander muziekzender de ether in. Elke zondag om 10 uur schalde de herkenningstune ‘Vrij zijn als een vogel’, van The New Four uit de eilander radio’s. Dj’s met schuilnamen als Frank van de Heuvel, Dirk Drijfzand, Willem West en Freric Schaar zonden voornamelijk Nederlandstalige muziek uit. Het was niet zozeer de typische piratensound wat de zender zo populair maakte, maar meer de verzoeknummers en natuurlijk het feit dat de uitzendingen illegaal waren. Aan de ene kant was er de nieuwsgierigheid: Wie vraagt er vandaag een plaat aan voor wie en waarom? En aan de andere kant was er de spanning of de zender die dag in de lucht zou blijven. Bij ons thuis in de Brandarisstraat zaten we eerste rang. We hadden niet alleen geluid, we hadden er soms ook beeld bij, aangezien er vanuit het huis tegenover ons uitgezonden werd. Zo zagen we op een zondag een mannetje van de radiocontroledienst aan de voorkant het huis ingaan, hoorden we op dat moment alleen nog maar ruis en zagen we aan de achterkant de ‘piraten’ het huis verlaten.
Het was misschien de eerste plek waarvandaan uitgezonden werd, het was niet de laatste en ook niet de laatste keer dat de zender uit de lucht werd gehaald en alle zendapparatuur in beslag werd genomen. Zo werd er uitgezonden vanuit de Ecuadorstraat, vanuit een pand in de Willem Barentszstraat, tegenover de OKA 18 en later vanuit de ‘Westerkeyn’. De uitzendingen vanuit de Willem Barentszstraat vereisten elke zaterdagnacht wat voorbereiding. Het gebouwtje was in bezit van de eigenaar van de OKA 18 en er liep een stroomkabel van de OKA naar het andere pand. ’s Nachts werd deze stiekem verwisseld door de antennekabel. De antenne, gericht naar het oosten, om het gehele eiland te kunnen bereiken, stond op het pand naast de OKA 18, in de Molenstraat.
In de Ecuadorstraat, zowel als bij de Westerkeyn, werd bij invallen door de RCD de complete zendapparatuur en enorme collecties muziek in beslag genomen. De piraten zelf riskeerden als ze gepakt werden twee weken verplicht ‘vakantie’ in Veenhuizen.
Na verloop van tijd ging Radio Terschelling meer over op Engelstalige muziek, waardoor de neuzen van de dj’s niet langer meer dezelfde kant op stonden. Radio Terschelling ging door, maar er werden ook andere zenders opgericht, zoals radio Verona, Atlantis, Koechelwiek en Nollekes. Radio Verona gebruikte de antenne, locatie en frequentie van het weer verhuisde Radio Terschelling en gebruikte zo’n zware zender dat het Radio Terschelling wegdrukte. Op een nacht werd dan ook de zender ontvreemd. Piraterij in optima forma. Radio Verona draaide nog een tijdje door als piratenzender, tot de dienstplicht voor de DJ’s riep, terwijl de mensen achter Radio Terschelling een plaatselijke televisiezender begonnen.
Kerst is altijd de tijd voor vrede en verbroedering geweest, zelfs in piratenland. Onder de naam Kerstradio Terschelling werd er de jaren daarna elk jaar rond de feestdagen samengewerkt door Radio Terschelling en Radio Verona. 1989 Was voor de dj’s een dieptepunt, toen hun collega en piraat van het eerste uur Auke Heslinga bij een verkeersongeluk in Leeuwaren om het leven kwam. Kerstradio Terschelling werd oogluikend toegestaan en er werd zelfs uitgezonden vanaf het mooiste plekje van het eiland; het seinhuisje op Seinpaalduin. In 1990 werd voor het laatst uitgezonden. De hoogtijdagen van de piraterij waren voorbij.
Dat de piratenzenders verboden waren, was in feite ook logisch. Voor de scheepvaart en luchtvaart konden het met recht stoorzenders zijn. Zo is er een geval bekend van een Grieks schip in nood in 1956, wat dreigde te stranden op het Borkumriff. De toch al zwakke noodsignalen werden volledig weggedrukt door zendpiraat ‘Rooie Leen.’ Toen schipper Toxopeus van reddingboot de ‘Insulinde’ vroeg hem te stoppen met zenden, kreeg hij als antwoord dat hij zelf ‘zijn bek maar moest houden.’ Door de storing kon de locatie van het schip niet bepaald worden en keerde de reddingboot onverrichterzake terug.
En die eilander demonstratie dan? Toen duidelijk werd dat de regels strenger en de straffen zwaarder werden, werd na de inval in de Westerkeyn ook duidelijk dat Radio Terschelling weinig anders kon doen dan stoppen en dat heel veel eilanders daarmee hun gezellige zondagsradio kwijt zouden raken. En daarom werd er een demonstratie gehouden. Zo’n 600 eilanders trokken met spandoeken om hun mening te verduidelijken naar het huis van burgemeester Blommestein om te proberen de zender te behouden. Helaas kon de burgemeester er ook niets aan doen. Landelijke wetten gelden ook op Terschelling en uiteindelijk stopten de uitzendingen ook hier. En toch vraag ik het me af: Stel dat het wel had gemogen en dat de zenders legaal waren geworden. Ik vermoed dat de grootste lol er dan ook af was geweest. Tenslotte is dat een van de belangrijkste leefregels op het eiland. Iets wat niet mag is altijd net wat leuker…
Tekst: Nienke Meijvogel-Blom met dank aan John Potharst
Foto: Ceciel Lemmens De Jong
Minder weergeven